Dövme bakır ve deve derisinden imal edilmiş kudüm. Kudümümüz taşıma çantası ile birlikte gönderilmektedir. Çantanın içerisinde iki adet zahme, iki adet simit yastık ve icra sehpası bulunmaktadır. Çantamız özellikle yurtdışı seyahat edenler için uçaklarda baş üstü dolaplarına uygun yapılmıştır.
.
 Klasik Türk Müziği’nin en önemli vurmalı çalgılarından biri olan kudüm, mehter takımlarında ve tekkelerde kullanılırdı. Metal kaşeli, iki küçük davuldan oluşan ve mızrap ile çalınan bir müzik aleti olan kudümü icra edenlere ise kudümzen denmektedir.

Kudüm; ney, rebap ve halile ile birlikte Mevlevi müziğinin başlıca enstrümanlarından biridir. Bünyesinde yarım küre şeklinde iki adet küçük davul bulunur. Bu müzik aleti geçmişte genellikle dini törenlerde çalınırdı, özellikle mehter müziğinde yeri oldukça önemliydi.

Nakkare adındaki müzik aleti ise kudüme çok benzer ve ondan az ölçüde daha büyüktür. Nakkare ve kudüm mehter takımlarında birlikte çalınır.

Mevlevi tekkelerinde dini ayinlerde yeri oldukça önemlidir. Davulların üzerine deri, çevresine de meşin kaplanmıştır. Ayrıca simit adı verilen bir bağ üzerine oturtulur, bu bağın içine ise ot ya da pamuk doldurulur. Kudümün mızraplarına ise “zahme” denir. Mevleviler için bu müzik aleti son derece önemli ve yücedir, bu yüzden ona “kudüm-i şerif” demişlerdir.

Kudüm tarihçesi
Kudümün tarihçesi Mevlevi kültürüne dayanır. Kudüm ilk olarak Mevleviler tarafından dini törenlerde çalınmıştır ve daha sonra geliştirilmiştir. Türk Klasik Müziği’nde yerini alması ise 20. yüzyıla doğru olmuştur.

Dini olmayan bir konseptte ilk icra edilmesi 1947 yılında Üsküdar Musiki Cemiyeti tarafından verilen bir konserde gerçekleşmiştir. 1957 yılında Kudümzen Hurşit Ungay ilk kez radyo yayınında kudüm icra etmiştir.

20. yüzyılın son yarısında enstrüman yapımcısı Cafer Açın, kudüm üzerinde çeşitli değişiklikler yaparak bu müzik aletini geliştirmiştir. Bunlara ek olarak Sadettin Heper de kudüm konusunda oldukça başarılı bir müzisyen ve bestecidir.

Kudüm nasıl ve neyden yapılır?
Kudümün yapısında bulunan küçük davulların çapı 28-30 santimetre civarında ve yükseklikleri 16 santimetre civarında olmaktadır. Bu davullar aşağı doğru daralır ve yarım küre şeklini andırır.

Dövülmüş bakırdan yapılırlar ve iki kaseyi andırırlar, bir davul diğerinden biraz daha büyük olur. Bu kaselerin üzerine sarılan meşinin kalınlığı ise sesin yüksekliğini ayarlar. Yüksek frekanslı ses çıkaran davul soldadır ve diğer davul da sağda bulunur. Yüksek sesli davula tek denirken diğer davula düm denilir.

Tek adlı davulun üzerindeki meşin daha incedir ve düm’e göre daha küçüktür. Bu meşinin gerilimi müzikte makam denilen akorun elde edilmesine yardımcı olur. Meşin olarak genellikle deve derisi kullanılır ancak bazen lama derisinin de kullanıldığı görülmüştür.

Davullar, içi pamuk ile doldurulmuş iki meşin bağ üzerine yerleştirilir (simit) ve böylece kayıp düşmeleri ile yer ile doğrudan temas etmeleri engellenir, bu da gerçek sesin elde edilmesine yardımcı olur. Kudümün metal gövdesi genellikle deri ile kaplanır ve çok tiz sesler çıkması engellenir.

Klâsik musikimizin ana ritm unsuru olan Kudüm, vurmalı sazlarımızın en önemlilerindendir. Tarihte Dinî ve lâ dînî musikîmizin icrasında yardımcı vurmalı sazlarla birlikte bilhassa KUDÜM kullanıla gelmiştir. Kös’ün küçüğü ve nakkarenin de biraz büyüğü olan Kudüm, 4 parçadan meydana gelmiştir;
1-) Bakır gövde
2-) Deve derisi
3-) Simitler
4-) Zahme

BAKIR GÖVDE: Tas şeklinde olup biri büyük diğeri küçük iki parçadır. Bakırın içine bir miktar altın karışmış olanı makbul ve matluptur. Dövülerek arzu edilen şekil verilir.

Büyüğünün çapı 30cm
Küçüğünün çapı 28 cm

ikisinin de yükseklikleri 16 cm. olan Prototip Kesinlik kazanmıştır.

2-) DEVE DERİSİ: Kudümde arzu edilen tonalite’nin meydana gelmesi için muhakkak deve derisi kullanmak lâzımdır. Kalınlığı 5 mm. olan deve derisi özel bıçaklarla traşlanarak 2 mm. ye indirilir. “DÜM” sesi verecek olan büyük çaplı bakır gövdeye gerilecek olan deri kalınlığı 2 mm,. “TEK” sesi verecek olan küçük çaplı bakır gövdeye gerilecek olan deri kalınlığı ise 1 mm. olmalıdır. Her iki çaptaki bakır, deriler üzerine yatırılarak, kendi çaplarından 2 cm. fazlası kalemle işaretlenerek kesilir. Her iki deri 19 eşit parçaya bölünerek zımba ile delirtir, özel bir atkı sistemi ile deriler bakır üstüne gerilir. Deri germe işlemi için NYLON karışımı ipler kullanılabilir.

3-) SİMİTLER: Viştal veya kıtık dediğimiz dolgu maddeleri ile doldurularak yapılan simitlerin orta boşluklarına kudümler oturtulur, öne doğru istenilen eğim sağlanır. Simitlerin en önemli ödevleri Kudüm’ün yerle bağlantısını kesmek ve ona elastikiyet sağlamaktır. Bu da Tonalite için çok gereklidir.

4-) ZAHMELER: Kudümü çalmak için kullanılan uçları yuvarlak ağaç çubuklardır. Yumuşak ve orta yumuşaklıktaki ağaçlardan yapılırlar.

Ana gövdenin etrafı 4 parça sahtiyan deriden bir kılıf ile kaplanır.

Bu şekilde yapılan bir kudümün akordunu uzun yıllar muhafaza ettiği tecrübeyle sabittir.

Buraya kadar yapım özelliklerini anlatmaya çalıştığımız KUDÜM Mevlevilerce kutsal sayılmış ve “KUDÜM-Ü ŞERiF” diye anılmıştır.

Ney kuru, değnekler kuru
Kudüm üstüne gerilmiş deri kuru
O halde bu ALLAH sedası nerden geliyor?

Kaynak: KÖK Dergisi, Fuat TÜRKELMAN